سوره نصر
مجمع البیان
مراحل و روش این تفسیر:
اولا توضیح(می پردازند به مشخصات سوره )
(مکی ومدنی بودنش و عدد آیها)
ثانیا فضل سوره
- روایت را نقل می کند وازاهل سنت هم می آورد ومنبعی است که بین هردوطرف معتبر است.
- معمولا توضیحی هم نمیدهند.
ثالثا تفسیر (بمعنای ارتباط دوسوره است)
- فقط تحلیل است روی این حساب که این چینش به فرمایش حضرت رسول ص است ومافقط احتمالات رابررسی میکنیم واین دو صورت میتوانند بررسی شوند؛ 1–ربط موضوعی 2- ربط آخر سوره به اول سوره. یک پایه دیگر برای بیان ارتباط نیز، نظام فکری است.
- واین درعلوم قرآن مطرح است که مشهور این است که عثمان قرآن را جمع کرده است ولی شواهدی وجود دارد از بعضی گزارشات که پیامبراکرم ص خودشان قرآن را جمع کردهاند وبحث‌های کلامی مطرح است.
رابعا بحث لغت
- بسیاری ازتفاسیر ازکتب لغت نقل می کنند ولی این جا ازاستعمال به دست آورده یعنی خودش کار لغوی کرده
- برای بیان دقیق معنی عناصر مفهومی را بیان میکند.
خامسا شان نزول
سادسا تفسیر (تحت عنوان المعنی)
مراحل آن عبارت است از:
- *لغت را بررسی میکند.
- بعد ترکیب را توضیح میدهد. البته این بیشتر به لغت برمیگردد.
- *تطبیق (بعد دلیل می آورد)
|
*درمقابل سوال محور که می خواهد به عمق بیشتری برسد وبه ترجمه روانی اکتفا نمی کند |
← روش این تفسیر ابهام محوری* است یعنی درصدد رفع ابهامهایی است که برای مخاطب مطرح است یا پرداختن به ابهاماتی که برای خود مفسر مطرح است.
- اگر روشمان ابهام محور باشد سوالات و ابهامات را حل کرده و جلو میرویم ولی اگر روشمان سوال محوری باشد (گاهی علامه اینگونه است) با طرح سوال امکان اندیشیدن به مسائل عمیقتر قرآن که دور از فهم کنونی ماست فراهم میشود.
- ابهام یعنی موجودمان رامی بینیم ولی سوال یعنی بسته است وسوال ها را طرح کنیم.
ثامنا (بخشهای اسماء- الاعراب – قرائت وحجه هم در بعضی سور اضافه می شوند)
در این سوره عناوین توضیح، فضل سوره، تفسیر، اعراب و المعنی(تفسیر) آمده و عناوین لغت، شان نزول، اسماء، قرائت و حجت نیامده است.
نکات تفسیری و مستند آنها
بحث تفسیری یعنی بحثی که در صدد رفع ابهام و توضیح آیه باشد.
بنابر این ابتدا باید فهمید مفسر چه میگوید و این حرف را از کجای آیه میزند.
________________________________
1. مراد از دین و دخول مردم در آن(یدخلون فی دین الله افواجا)
اصل دین بمعنای جزاء است ولی اینجا بمعنای طاعت و بندگی ای است که بواسطه آن مستحق جزاء میشوند./المراد بالدین الإسلام و التزام أحکامه و اعتقاد صحته و توطین النفس على العمل به
مستند:
رواج این تعبیر مثل ما قال سبحانه فِی دِینِ الْمَلِکِ أی فی طاعته.
2. ارتباط لزوم تسبیح و حمد و استغفار در آیه سوم با فتح و نصرت الهی.
نعمت (فتح و نصرت) از جانب خدا اقتضا میکند که حق آن ادا شود و ادای حق نعمت به سه چیز است:
- شکر منعم(حمدربک)
- تعظیم و بزرگداشت او(تسبیح)
- امتثال اوامر و نواهی او(استغفار که امتثال توبوا الی الله است)
وجه وجوب ذلک بالنصر و الفتح أن النعمة تقتضی القیام بحقها و هو شکر المنعم و تعظیمه و الائتمار بأوامره و الانتهاء عن معاصیه
3. فهم وداع و آمادگی پیامبر(طبق حدیث ابن عباس)
به دو بیان و دلیل این مطلب از سوره فهمیده شده است:
- تقدیر " فسبح بحمد ربک فإنک حینئذ لاحق بالله و ذائق الموت کما ذاق من قبلک من الرسل و عند الکمال یرقب الزوال" است.خود مصنف تعبیر به قیل کرده است و به نظر وجه قابل دفاعی نیست.
- چون در این سوره امر به تجدید توحید(سبحان الله) و جبران آنچه فوت شده است با استغفار شده، میفهمیم آیات به انتقال و رفتن از دنیا اشاره میکنند چرا که این دو از لوازم انتقال است.
گزارش محتوای این تفسیر
- توضیح مدنی بودن و 3 آیه بودن سوره.
- بیان فضیلت سوره و نقل دو روایت:
Ø ثواب قرائت این سوره مثل حضور در فتح مکه با پیامبر است.
Ø اثر قرائت آن در نماز یاری خدا در مقابل دشمنان و امان از حرارت جهنم و ورود به بهشت است.
- ارتباط این سوره با سوره قبلی این است که آن را با ذکر دین تمام کرد و این‌رابا‌ظهور‌دین.
- بیان اعراب←مفعول جاء محذوف است (جائک)- جواب اذا محذوف است(حضر اجلک) یا همان فسبح... است- افواجا حال است.
- بیان چند نکته تفسیری بالا تحت عنوان المعنی.
- نقل چند روایت در باب عمل پیامبر و اذکاری که حضرت بعد از نزول این سوره قرائت میفرمودند مثل: عن أم سلمة قالت: کان رسول الله ص بالآخرة لا یقوم و لا یقعد و لا یجیء و لا یذهب إلا قال سبحان الله و بحمده أستغفر الله و أتوب إلیه فسألناه عن ذلک فقال ص إنی أمرت بها ثم قرأ إذا جاء نصر الله و الفتح.
نقل حدیث مفصل فتح مکة.
نظرات شما: نظر
