سوره نصر

 مجمع البیان

مراحل و روش این تفسیر:

اولا توضیح(می پردازند به مشخصات سوره )

(مکی ومدنی بودنش و عدد آیها)

ثانیا فضل سوره

-         روایت را نقل می کند وازاهل سنت هم می آورد ومنبعی است که بین هردوطرف معتبر است.

-         معمولا توضیحی هم نمی­دهند.

ثالثا تفسیر (بمعنای ارتباط دوسوره است)

-         فقط تحلیل است روی این حساب که این چینش به فرمایش حضرت رسول ص است ومافقط احتمالات رابررسی می­کنیم واین دو صورت می­توانند بررسی شوند؛ 1–ربط موضوعی 2- ربط آخر سوره به اول سوره. یک پایه دیگر برای بیان ارتباط نیز، نظام فکری است.

-         واین درعلوم قرآن مطرح است که مشهور این است که عثمان قرآن را جمع کرده است ولی شواهدی وجود دارد از بعضی گزارشات که پیامبراکرم ص خودشان قرآن را جمع کرده­اند وبحث‌ها­ی کلامی مطرح است.

رابعا بحث لغت

-        بسیاری ازتفاسیر ازکتب لغت نقل می کنند ولی این جا ازاستعمال به دست آورده یعنی خودش کار لغوی کرده

-        برای بیان دقیق معنی عناصر مفهومی را بیان می­کند.

خامسا شان نزول

سادسا تفسیر (تحت عنوان المعنی)

مراحل آن عبارت است از:

-        *لغت را بررسی می­کند.

-        بعد ترکیب را توضیح می­دهد. البته این بیشتر به لغت برمی­گردد.

-        *تطبیق (بعد دلیل می آورد)

← روش این تفسیر ابهام محوری* است یعنی درصدد رفع ابهام­هایی است که برای مخاطب مطرح است یا پرداختن به ابهاماتی که برای خود مفسر مطرح است.

-        اگر روشمان ابهام محور باشد سوالات و ابهامات را حل کرده و جلو میرویم ولی اگر روشمان سوال محوری باشد (گاهی علامه اینگونه است) با طرح سوال امکان اندیشیدن به مسائل عمیقتر قرآن که دور از فهم کنونی ماست فراهم میشود.

-        ابهام یعنی موجودمان رامی بینیم ولی سوال یعنی بسته است وسوال ها را طرح کنیم.

ثامنا (بخش­های  اسماء- الاعراب – قرائت وحجه هم در بعضی سور اضافه می شوند)

در این سوره عناوین توضیح، فضل سوره، تفسیر، اعراب و المعنی(تفسیر) آمده و عناوین لغت، شان نزول، اسماء، قرائت و حجت نیامده است.

نکات تفسیری و مستند آن­ها

بحث تفسیری یعنی بحثی که در صدد رفع ابهام و توضیح آیه باشد.

بنابر این ابتدا باید فهمید مفسر چه می­گوید و این حرف را از کجای آیه می­زند.

________________________________

1.      مراد از دین و دخول مردم در آن(یدخلون فی دین الله افواجا)

اصل دین بمعنای جزاء است ولی اینجا بمعنای طاعت و بندگی ای است که بواسطه آن مستحق جزاء می­شوند./المراد بالدین الإسلام و التزام أحکامه و اعتقاد صحته و توطین النفس على العمل به‏

مستند:

رواج این تعبیر مثل ما قال سبحانه‏ فِی دِینِ الْمَلِکِ‏ أی فی طاعته‏.

2.      ارتباط لزوم تسبیح و حمد و استغفار در آیه سوم با فتح و نصرت الهی.

نعمت (فتح و نصرت) از جانب خدا اقتضا می­کند که حق آن ادا شود و ادای حق نعمت به سه چیز است: 

-        شکر منعم(حمدربک)

-        تعظیم و بزرگداشت او(تسبیح)

-        امتثال اوامر و نواهی او(استغفار که امتثال توبوا الی الله است)

وجه وجوب ذلک بالنصر و الفتح أن النعمة تقتضی القیام بحقها و هو شکر المنعم و تعظیمه و الائتمار بأوامره و الانتهاء عن معاصیه‏

3.      فهم وداع و آمادگی پیامبر(طبق حدیث ابن عباس)

به دو بیان و دلیل این مطلب از سوره فهمیده شده است:

-        تقدیر " فسبح بحمد ربک فإنک حینئذ لاحق بالله و ذائق الموت کما ذاق من قبلک من الرسل و عند الکمال یرقب الزوال" است.خود مصنف تعبیر به قیل کرده است و به نظر وجه قابل دفاعی نیست.

-         چون در این سوره امر به تجدید توحید(سبحان الله)  و جبران آنچه فوت شده است با استغفار شده، می­فهمیم آیات به انتقال و رفتن از دنیا اشاره می­کنند چرا که این دو از لوازم انتقال است.

گزارش محتوای این تفسیر

-        توضیح مدنی بودن و 3 آیه بودن سوره.

-         بیان فضیلت سوره و نقل دو روایت:

Ø      ثواب قرائت این سوره مثل حضور در فتح مکه با پیامبر است.

Ø      اثر قرائت آن در نماز یاری خدا در مقابل دشمنان و امان از حرارت جهنم و ورود به بهشت است.

-        ارتباط این سوره با سوره قبلی این است که آن را با ذکر دین تمام کرد و این‌را­با‌ظهور‌دین.

-         بیان اعراب←مفعول جاء محذوف است (جائک)- جواب اذا محذوف است(حضر اجلک) یا همان فسبح... است- افواجا حال است.

-         بیان چند نکته تفسیری بالا تحت عنوان المعنی.

-         نقل چند روایت در باب عمل پیامبر و اذکاری که حضرت بعد از نزول این سوره قرائت می­فرمودند مثل: عن أم سلمة قالت: کان رسول الله ص بالآخرة لا یقوم و لا یقعد و لا یجی‏ء و لا یذهب إلا قال سبحان الله و بحمده أستغفر الله و أتوب إلیه فسألناه عن ذلک فقال ص إنی أمرت بها ثم قرأ إذا جاء نصر الله و الفتح‏.

نقل حدیث مفصل فتح مکة.