روح المعانی
مراحل و روش کار روح المعانی:
مقدمه:
- تعیین نام سوره:
شیوه اش نقل مشهور و نیز نقل از اصحابی چون ابن مسعود است.
- تعیین مکی و مدنی بودن سوره:
برای تعیین مکی و مدنی بودن از روایاتی که زمان نزول آن را بیان میکنند استفاده میکند و دلیل قول مخالف را نیز نقد میکند.
مثل: "فقد أخرج الترمذی فی مسنده و البیهقی من حدیث موسى بن عبیدة و عبد اللّه بن دینار و صدقة بن بشار عن ابن عمر رضی اللّه تعالى عنهما أنه قال: هذه السورة نزلت على رسول اللّه صلّى اللّه علیه و سلم أوسط أیام التشریق بمنى.../ لکن قال الحافظ ابن رجب بعد أن أخرجه عن الأولین إن إسناده ضعیف جدا، و موسى بن عبیدة قال أحمدُ: لا تحل الروایة عنه(موسی بن عبیده)
- بیان تعداد آیات
- ارائه نگاه کلی به سوره و بیان ارتباط آن با سوره پیشین.
بررسی احتمالات ادبی:
مثل: إِذا منصوب بسبح و الفاء غیر مانعة على ما علیه الجمهور فی مثل ذلک
بیان نکات تفسیری:
- از روایات و قول اصحاب استفاده میکند مثل:و ذکر النقاش عن ابن عباس أن النصر هو صلح الحدیبیة
- این تفسیر ضمن بررسی نکات تفسیری وجوه مختلف ادبی را با آن معنا تطبیق میدهد.
مثل: و الأولى أن یحمل النصر على ما کان مع الفتح المذکور فإن کانت السورة الکریمة نازلة قبل ذلک فالأمر ظاهر و إذا کانت نازلة بعده فقال الماتریدی فی التأویلات: إن إِذا بمعنى إذ التی للماضی.
- تفسیر شیوه سوال محور دارد.
نکات تفسیری و مستند آنها:
نکات تفسیری آیه 1:
1- نصر در آیه اول به معنای پشتیبانی است یا حفظ؟
توضیح: نصر متعدی به "علی بمعنای کمک و پشتیبانی است و نصر متعدی به "من بمعنای حفظ است؛ اگر معنای اول را بگیریم فتح بمعنای خودش است و اگر معنای دوم را بگیریم فتح متضمن معنای نصرِ متعدی به علی(معنای اول) خواهد بود که در این صورت آیه مشتمل هردو مفهوم نصر(حفظ و یاری) خواهد بود.
احتمال اول (نصربمعنای پشتیبانی) ارجح است.
مستند: بدلیل مناسبت این معنا با کلمه بعدی آن یعنی فتح.
2- مراد از نصر کدام نصرت خداست؟
طبق قولی مراد فتح مکه است و طبق قول دیگر مراد نصرت خدا در صلح حدیبیه است و اولی قول اول است. قول ضعیفی هم آمده که مراد جنس نصر وفتحی است که به رسول و بر مومنین میرسد.
3- اذا بمعنای ماضی است یا مستقبل؟
به هردو معنی قابل حمل است، این مسأله با زمان نزول سوره مرتبط است که درزمان فتح مکه، بعد فتح مکه و یا قبل از آن باشد؛ اذا هم بمعنای ماضی میتواند باشد که نظایر آن در قرآن فراوان است وهم میتواند بمعنای مستقبل باشد (که بیشترین استعمال اذا هم به همین معناست).
4- اگر اذا بمعنای مستقبل باشد (که بیشترین استعمال اذا هم به همین معناست) و سوره هم بعد از فتح مکه نازل شده باشد چگونه باید سوره را معنا کرد؟
- یک وجه این است که چیزی از فتح را به اعتبار آنچه معنای فتح بر آن دلالت میکند (یعنی مدلول فتح)مستقبل و مترقب پنداشت اگرچه خود فتح محقق شده بود.
- استقبال به اعتبار مجموع مدخول اذا که کل سوره است باشد که قسمتی از آن که فتح باشد گذشته ولی قسمتی از آن باقی است و آن رویت دخول ناس در دین است ولو به اعتبار آخرین نفر مگر این که سوره بعد از دخول آخرین نفر نازل شده باشد.
نکات تفسیری آیه 2:
... ادامه متن به زودی بارگذاری خواهد شد...
نظرات شما: نظر