التحریر و التنویر

مراحل و روش کار التحریر:

مقدمات:

اسم سوره

ایشان برای شناخت اسماء سوره از شیوه­های مختلفی بهره می­برند:

-         از کلام گذشتگان

سمیت هذه السورة فی کلام السلف «سورة إِذا جاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْح‏

عن ابن مسعود أنها تسمى «سورة التودیع»

-        از روایاتی که اسم این سوره برده شده و نیز از کتب روایی

(مثل: روى البخاری: «أن عائشة قالت: لما نزلت سورة إِذا جاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحُ‏الحدیث)

و هی معنونة فی «جامع الترمذی» «سورة الفتح»

-        از مصاحف و قرآن­های سابق.

-        از تفاسیر قدیمی.

(مثل این تعبیر ایشان: و سمیت فی المصاحف و فی معظم التفاسیر «سورة النصر»)

بحث مکی و مدنی بودن

سبب نزول

در این سوره بحث بیشتر روی زمان نزول است که از روایات مختلف استفاده می­کند.

سور قبل و بعد آن در نزول

که از روایات بهره می­برد مثل:

و عن ابن عباس أنها آخر سورة نزلت من القرآن فتکون على قوله السورة المائة و أربع عشرة نزلت بعد سورة براءة

عددالایات

نکاتی خاص در بعضی سور

اغراض

برای رسیدن به اغراض سوره از محتوای آیات، روایات حول سوره و گزارش­های تاریخی استفاده می­کند. (مثلا گوید: البشارة بدخول خلائق کثیرة فی الإسلام بفتح و بدونه إن کان نزولها عند منصرف النبی‏ء صلى اللّه علیه و سلم من خیبر کما قال ابن عباس فی أحد قولیه‏)

    محتوای سوره:

رفع ابهامات اولیه هرآیه

مثل:

اذا اسم زمان مبهم یتعین مقداره بمضمون جملة یضاف إلیها هو. ف إِذااسم زمان مطلق، فقد یستعمل للزمن المستقبل غالباو یستعمل فی الزمن الماضی و إِذاهنا مضمنة الشرط لا محالة لوجود الفاء فی قوله:فَسَبِّحْ

لغات

شیوه ایشان در لغت استفاده از لغت­نامه ها البته بدون ذکر منبع می­باشد و خودشان مستقلا از استعمالات استفاده نمی­کنند؛ ولی ویژگی ایشان این است که معنای لغوی را با فضای آیات مرتبط کرده و توضیح مختصری می­دهند.

مثل: والنصر: الإعانةعلىالعدوّ. ونصراللّهیعقبهالتغلبعلىالعدو.

که بعد از بیان معنای لغوی نصر، توضیح می­دهد که در آیه که نصر را به الله اضافه کرده، نتیجه­اش پیروزی بر دشمن می­باشد.

المعنی

که به بیان نکات تفسیری آیات می­پردازد.

نکات تفسیری و مستند آنها:

1-    مراد از فتح در آیه فتح مکه است نه فتح خیبر.

مستند:

لام الفتح لام عهد است و اشعار دارد به این که مراد از فتح، فتح معهودی است که در آیه إِنَّا فَتَحْنا لَکَ فَتْحاً مُبِینا  و نیز در آیه : ان الذی فرض علیک القرآن لرادک الی معاد و هچنین در آیه لتدخلن المسجد الحرام... آمده است.

2-    جاء مجازا بمعنای حصل و تحقق است.

3-    اذا شرطیه امر به تسبیح را مشروط به چه کرده است؟ فتح مکه یا غیر آن؟

طبق قول نزول سوره بعد از غزوه حنین یا در حجه الوداع،  با توجه به این که فتح مکه قبل آن بوده است، معلوم میشود تعلیق بر مجموع فتح مکه و آمدن نصرتی دیگر از خدا  و دخول فوج های مردم در دین بوده است.    

و یحتمل على قول القائلین بأنها نزلت عقب غزوة حنین أن یکون الفتح قد مضى و یکون التعلیق على مجموع فتح مکة و مجی‏ء نصر من اللّه آخر و دخول الناس فی الإسلام و ذلک بما فتح علیه بعد ذلک و دخول العرب کلهم فی الإسلام سنة الوفود.

ادامه متن به زود بارگذاری می­شود...