بسم الله الرحمن الرحیم

خلاصه بخش عبودیت تا ارزش عبودیت:

روش استاد در این بخش:

·         ایشان در این بخش براساس محتوایی که از بخش کفر به دست آوردند به تحلیل عبودیت در چند بخش مفهوم و ارزش و مراحل و شئون عبودیت میپردازند.

·        در کنار این کار با تسلطی که بر آیات و روایات شریفه دارند جوانب مختلف عبودیت را برای روشن شدن دقیق مراد از آیات سوره کافرون مورد بررسی قرار داده اند.

·        اما نکته سوم اینکه روش تبیین ایشان همان روشی است که تا حال بر طبق آن به بررسی آیات سوره کافرون در بخش کفر پرداخته ایم.

مهمترین نکات:

·        و محتواى خطاب به ما مى‏آموزد که چه معیارى را اساس قرار بدهیم و بر چه چیزى پافشارى کنیم و حد و مرز دین را در کجا بدانیم؛ که جوهر دین چیزى جز عبودیت‏ نیست.

·        این عبودیت است که شیطان‏ها را مشخص مى‏کند و مردود مى‏کند؛ که‏ شیطان در عبادت عاجز نیست ولى از عبودیت عاجز است. شیطان سال‏ها عبادت دارد، ولى عبودیت ندارد، حتى به اندازه‏ى یک سجده.

·        از عبودیت باید آغاز کرد و به عبادت رسید. همراه‏ حقیقت‏ است که‏ شریعت و طریقت‏ معنا پیدا مى‏کند.

·        اشتباه این است که عمل را معیار بگیریم و عبادت را حساب کنیم، که در مرحله‏ى اول، معیار ایمان‏ است و سپس‏ اخلاص‏ است و سپس‏ سعى‏.

·        حدّ و مرز دین با عبودیت مشخص مى‏شود و عبودیت در این سوره دو بعد دارد:

o       یکى‏ بُعد نفى‏ «لا اعْبُدُ ما تَعْبُدُونَ وَ لا انَا عابِدٌ ما عَبَدْتُمْ». در این دو جمله معبودهاى آنان نفى مى‏شود؛

o       و دوم‏ بُعد اثبات است: «لَکُمْ دینُکُمْ وَ لِىَ دین»؛ چون با توجه به نفى معبودها مشخص مى‏شود که حقیقت دین چیزى جز عبودیت اللَّه نیست.

مفهوم عبودیت:

·        در عبودیت سه عنصر نیّت و سنت و اهمیّت‏، نهفته است.

·        عبودیت این است که تو همچون مرده در برابر غسال هیچ حرکتى از خودت نداشته باشى و هیچ انگیزه‏اى جز از ناحیه‏ى امر و تکلیف نداشته باشى؛ در نتیجه به اندازه‏اى حرکت مى‏کنى که تو را وادار کرده باشند و دستور داده باشند. و این حقیقت نیت است.

·        نیت‏ها مراحلى دارند و درجاتى: گاهى فرار از آتش است و گاهى عشق به بهشت است و گاهى قرب و رضوان او.

·        در هر حال این نیت عنصر اول است. و هر کس به اندازه‏ى نیتش بهره‏مند مى‏شود. و نیت‏ها به اندازه‏ى معرفت و بینش‏ها رشد و انحطاط مى‏گیرند.

·        گذشته از نیت الهى، سنت الهى هم مطرح است. این کافى نیست که به خاطر خدا حرکت کنى، که این حرکت باید مطابق آداب و احکام و سنتى باشد که او گذاشته. نیت الهى با سنت الهى هماهنگ است. ناهماهنگى‏ها از نیات شیطانى است که رخت خدایى بر تن کرده‏اند.

·        عنصر سوم از آن‏جا مطرح مى‏شود که گاهى میان احکام تزاحم رخ مى‏دهد و امکان جمع باقى نمى‏ماند. در این‏جا نمى‏توان از دم دست برداشت که باید اهمیت‏ها را در نظر گرفت؛ چون امر خدا به آن عملى تعلق خواهد گرفت که از مصلحت بیشتر و اهمیت زیادترى برخوردار باشد.

·        آنچه از ما مى‏خواهند عمل نیست و حتى عمل مطابق سنت نیست، که نیت و سنت و اهمیت این هر سه مطرح هستند. و اینها عبودیت را و بندگى را نشان مى‏دهند؛

·        شیطان دام‏هایى دارد و براى یک دسته از دام عبادت کار مى‏کشد و آنها را صید مى‏کند. و آنها مفتون شده و در فتنه گرفتار گردیده‏اند و خیال مى‏کنند رسیده‏اند. و قدرت‏ها و تسخیرها را دلیل مى‏آورند که آتش برمى‏دارند و از ما فى‏الضمیر خبر مى‏دهند. و از این قبیل قدرت‏ها که هست ولى دلیل حقانیت نیست.

·        راستى‏ فتنه‏ها آن قدر هستند که‏ واقف و سالک و زاهد و عابد را در خود بگیرند، مگر آن‏که به عبودیت روى بیاوریم و در حصن توحید و در قلعه‏ى ولایت خدا پناه بگیریم و در هر گام از نیت و انگیزه و از سنت و شکل عمل و از اهمیت‏ها در هنگام تزاحم کمک بگیریم.