بسم الله الرحمن الرحیم

پرتوی از قرآن

نکات تفسیری:

1.       1. این امر «قل ...» فرمان اعلام از جانب خداوند است تا مخاطبین «کافرین» متوجه شوند که آن حضرت واسطه ابلاغ است و نظر و مصلحت شخص او در اجراء این امر دخالت ندارد و تا یکسر امیدشان از هر گونه سازگارى درباره یگانه پرستى قطع شود.

2.      2. یا ایها، ندائیست از دور به نزدیک و هشیار کننده- «یا، نداء دور و غائب. ها، انگیزنده و هشیار کننده است»- چنان که گویا، نداء دهنده به مردمى گول و دور از حق نداء میدهد، و نزدیک مى‏شود، و برمى‏انگیزد تا شاید هشیار گردند و بخود آیند «1».

3.      3. کافران مورد نداء همانها بودند که در کفر خود آن چنان پایدار ماندند که دیگر به ایمان و برگشتشان از کفر امیدى نبود. بیشتر اینها سران قریش و پاسداران بتها بودند که براى نگهدارى معبود و مطلوب خود و بازداشتن داعى توحید از دعوت، همه قواى خود را بکار بردند و هر وسیله‏اى که داشتند براه انداختند و از هر درى درآمدند و چون توفیق نیافتند پیشنهادهایى براى سازش نمودند. گویا آخرین پیشنهادشان چنین بود که یک سال بتهاى آنها پرستش شود و سال دیگر خداى یکتا.(فضای سوره و مخاطب)

4.      4. ما، در «ما تعبدون» اشعار به نامشخص و ناشاعر بودن معبودها و ابهام در اندیشه و عبادت عابدها دارد، و در «ما اعبد» بجاى «من اعبد» نیز براى این است که خداى یگانه و معبود بحق، در اندیشه آلوده آنها نامفهوم و مبهم بوده است. و شاید «ما» براى تعظیم یا تقابل آمده.

التحریر:

نکات تفسیری:

1.      1. اینکه در این سوره عنوان خطاب در کلام خداوند به وصف کافرون آمده دلیل بر تحقیر پیشنهاد دهندگان به پیامبر اکرم است و اینکه نشانه عدم نفوذ در دین ایشان حتی در صورت آزار رساندن به ایشان: و نودوا بوصف الکافرین تحقیرا لهم و تأییدا لوجه التبرؤ منهم و إیذانا بأنه لا یخشاهم إذا ناداهم بما یکرهون مما یثیر غضبهم لأن اللّه کفاه إیاهم و عصمه من أذاهم.

2.      2. ذکر ما موصوله در آیه به قصد ابهام برای رساندن بزرگی مطلب است: إن (ما) الموصولة یؤتى بها لقصد الإبهام لتفید المبالغة فی التفخیم کقول العرب: سبحان ما سبّح الرعد بحمده، و قوله تعالى: وَ السَّماءِ وَ ما بَناها کما تقدم فی سورة الشمس.