کاظمی

مرحله چهارم: طرح سوال 

سوالات چینشی:

طرح سوال در حوزه ترکیب مطرح می شود ولی به این معنا نیست که سوالات ما صرف ترکیب نحوی باشند که قبلا مطرح شده بلکه سوالاتی که مرتبط با چینش آیات است ؛

 چرا اینگونه گفته ؟ چرا این گونه نگفته ؟ چرا این واژه را به کار نبرده و این را به کار برده ؟ و...

مسئله مهمی که در طرح سوال باید به آن دقت شود این است که از میان خیل فراوان سوالاتی که می توانند مطرح باشند سوالاتی را باید گزینش کرد که مهم تر و کلیدی تر باشند و سوره را روشن می کنند .

سوالات ارتباطی

یک سری سوالاتی هم هست که به ارتباط آیات بر می گردند که خود به دو بخش تقسیم می شوند:

ارتباط درون آیه :

به این معنا که بتوان فهمید دو مفهومی که در آیه آمده با یکدیگر چه ارتباطی دارند؟

ارتباط بین آیات:

به عنوان مثال «الهکم التکاثر حتی زرتم المقابر کلا سوف تعلمون»

تکاثر با کلا سوف تعلمون چه ارتباطی دارد؟

در سوالات ارتباطی گاه سوال از ارتباط اجزای آیه است و گاه ارتباط معلوم است ولی می باید تحلیل شود؛

 پس سوال یا از ارتباط است و یا از تحلیل ارتباط.

فضای سوره

مثلا سوره تکاثر برای چه کسی مطرح شده و با چه کسی می شود اینگونه حرف زد، در چه فضای فکری و با چه مجموعه ارتباطات اجتماعی ، با چه ذهنیت و اندیشه ای می شود اینگونه وارد شد و دست روی تکاثر گذاشت و هدایتی جمعی یا فردی را مطرح کرد؟

معمولا در اینجا یک سوال مطرح می شود که نقش اساسی هم دارد که بفهمید در چه زمینه و با چه مخاطبی می شود این را مطرح کرد؟

نکات قابل توجه درطرح سوال:

نکته 1. سوالات باید طوری باشد که فکر را به کار اندازد.

نکته 2. اگر چند احتمال در بین اقوال مفسرین مطرح بود در سوال گنجانده شود.

نکته 3. سوال باید کلیدی باشد یعنی ابهامی را از آیه برطرف کند.

نکته 4. سوالات باید جهت‌دهی داشته باشد.

نکته 5. عبارت سوالات از جهت ادبی درست باشد.

       نکته6. برخی اوقات ارتباط معلوم است و برخی وقت ها تحلیل ارتباط نیاز به گفتگو دارد .

بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَنِ الرَّحِیمِ‏ إِذَا جَاءَ نَصْرُ اللَّهِ وَ الْفَتْحُ(1)وَ رَأَیْتَ النَّاسَ یَدْخُلُونَ فىِ دِینِ اللَّهِ أَفْوَاجًا(2)فَسَبِّحْ بحَِمْدِ رَبِّکَ وَ اسْتَغْفِرْهُ إِنَّهُ کَانَ تَوَّابَا(3)

چینشی:

نصر خدا چگونه و چه زمانی می آید؟

چرا مردم فوج فوج داخل در دین خدا می شدند؟

 به جای یدخلون چرا نفرمود یسلمون (یدینون)واژه یدخلون فی دین الله چه توضیحی دارد؟

ذکر رایت چه نکته ای دارد و اگر می فرمود ویدخلون الناس فی دین الله افواجا چه مشکلی داشت؟

این نوع ترکیب (فسبح بحمد ربک )چه نکته ای دارد؟چرا برای واژه حمد مثل تسبیح و استغفار از فعل استفاده نکرده است؟

ارتباطی:

ارتباط درون آیه:

چرا اول تسبیح بعد حمد و بعد استغفار مطرح شده است؟

ارتباط بین آیات:

جرا تسبیح مقدم شده زیرا به نظر می رسد مناسب با نصر و فتح حمد است که ابتدا باید حمد مطرح می شد.

ارتباط تسبیح، حمد و استغفار با نصر و فتح و دخول مردم در دین خدا؟

انه کان توابا تعلیل استغفار است یا تعلیل کل جمله فسبح، توضیحش چگونه است؟

فضای سوره:

کلید سوره نصر چیست؟

این سوره برای چه مخاطبی وبا چه روحیاتی  مناسب است؟