«نِعْمَ الْعَبْد». چرا؟«انّهُ اوابَّ».

 

1. او بازگشت دارد

2. و زیاد به سوى خدا روى مى‏آورد،

3. در تمامى حرکت‏ها مقصد را مى‏شناسد

4. و در تمامى برخوردها کار خود را فراموش نمى‏کند.

5. اسب‏هاى زیبا و مرکب‏هاى رام و خانه‏هاى راحت، او را با خود نمى‏برند،

6.  او این همه را با خود مى‏آورد و شهد و حاصلش را در نزد خدا جمع مى‏کند و براى او مى‏خواهد.

 

کسى که جلوه‏ها جذبش مى‏کنند اوّاب نیست.

 

1. اینها همان بچه‏هایى هستند که در بازار دنیا کار خود را فراموش مى‏کنند

2. و به دنبال چرخ و فلک و دعوا و ماجرا راه مى‏افتند

3. و به خدا و کار خود پشت مى‏کنند، در حالى که خدا در انتظار بازگشت و حضور آنهاست،

 

ما از این لحظه همراه عبودیت خدا هستیم:

 

1.  از لحظه‏اى که به خود آمدیم

2. و عبودیت خدا را بر

   1. عبودیت نفس

   2. و خلق

   3. و دنیا

   4. و شیطان ترجیح دادیم،

 

•  

•  

•  چه بسا شرک‏ها و ناخالصى‏هایى داشته باشیم

•  چه بسا که در کنار حوادث بمانیم و به سوى خدا باز نگردیم؛

 

ولى در هر حال باید در کشش و کوششى باشیم و مراحل عبودیت را به خلوص و اخلاص برسانیم تا از کسانى باشیم که :

 

• خدا دل‏هاى آنها را به دست مى‏گیرد

• و مباشر دل‏هاى آنها مى‏شود که در دل

  • آنها متاعى هست،

    • خوف و رجا

    • و عشق و طلبى هست

 

که خداوند به خاطر آن متاع، این دل را پاسدار شود و نگهدار باشد؛ همچنان که یوسف به خاطر متاعى که در دل برادرش بود، او را برداشت و نگه داشت که؛ «مَعاذَ اللَّهِ انْ نَأْخُذَ الَّا مَنْ وَجَدْنا متاعَنا عِنْدَهُ».^[8]

 

 عبد مؤمن همراه

 

• ایمانش

• و صلاحش

• و خلوصش

 

با

 

• بلاء

• و تمحیص‏

 

روبرو مى‏شود که تمامى ناخالصى او را پاک مى‏کند. و در عبودیت رو به کمال مى‏برد.

 

 

 

 

 

 

---

 

3- مراحل عبودیت‏

روش: چون تعابیر مختلف است نشان می دهد که مرحله ای است و در هر مرحله حدی از معنا نهفته است.

در قرآن

• عبد مؤمن

• عبد صالح

• عبد مُخلِص

• و عبد مُخلَص داریم

و این نشان مى‏دهد که:در هر مرحله از ایمان و صلاح و اخلاص

• چه با دست عبد (مخلِص)

• و چه با دست خدا (مخلَص) حدى از عبودیت نهفته است

 

از تمامى شرک‏ها خلاص شود، آن هم نه با دست خودش که باز خودش در میان باشد، بل با دست خدا و بلاى او^[2] که

نتیجه دست خدا و بلای او:

• دیگر هیچ کس جز او در این وجود حکومت ندارد

• و هیچ چیز جز امر او در این روح موجى بر نمى‏انگیزد، که قلب او در میان دست‏هاى خداست و دل او عرش حکومت اوست؛ «قَلْبُ الْمُؤْمِنِ عَرْشُ الرَّحْمنِ».^[3]

• در این شبستان جز چراغ حکم او نیست. آنچه این دل خسته را روشن مى‏کند فقط امر اوست و اشاره‏ى اوست.

• در میان جاذبه‏ها آنچه او را مى‏کشد جذبه‏ى محبت اوست

• در کنار زمزمه‏ها آنچه در گوش او مى‏نشیند، زمزمه‏ى مناجات اوست،

  • که عبد پس ازتلاش‏ها

  • و مناجات‏هایى که با خدا دارد

  • و پس ازارتباطهایى که با خدا برقرار مى‏کند

  • به آنجا مى‏رسد که خدا به مناجات او و نجواى او روى مى‏آورد، که: «للَّه عِبادٌ ناجاهم فى فِکْرِهم وَ کَلَّمَهُمْ فى‏ ذاتِ عُقُولِهِمْ». این خداست که با این عباد به نجوا مى‏نشیند.

 

 

نمونه ای از مرحله کامل عبد:

این سلیمان است که:

• در متن قدرت، آن هم تا آن‏جا که براى هیچ کس میسر نشده تا آن‏جا که دریاها و آسمان‏ها و جن و پرنده مسخر او شده‏اند،

• این سلیمان است که در این متن غرق نمى‏شود که از نعمت‏ها به سوى خدا باز مى‏گردد؛ «نِعْمَ الْعَبْدُ انَّهُ اوّابٌ».^[6]

برای روشن شدن معنای نعم العبد از ملموسات زندگی استفاده می کنند:

ما هنوز نمى‏توانیم شیرینى و حلاوت این کلام را احساس کنیم؛ «نِعْمَ الْعَبْد». این خداست که سلیمان را مى‏پسندد و از او به خوبى یاد مى‏کند.

هر کس در محدوده‏ى همتش از تأیید دیگران و از توجه دیگران لذت مى‏برد.

• بچه‏ها از نگاه و ستایش بزرگ‏ترها

• و بزرگ‏ترها از توجه رؤسا دلشاد مى‏شوند

• تا آن‏جا که توجه آنها در روزنامه‏ها یا در جمع بزرگان و یا در مجمع‏هاى جهانى دل آنها را مى‏لرزاند و دلشادشان مى‏کند.

• نوچه‏ها مى‏خواهند در محضر لوطى بزرگ از آنها نامى برده شود

• و سران ارتش‏ مى‏خواهند در محضر فرمانده به آنها اشاره‏اى بشود.

• آنها حلاوت و شیرینى این یاد و توجه و نگاه را احساس مى‏کنند.

اما عبد:

• از زمین بالاتر مى‏رود

• و «رَبُّ السَّمواتِ وَ الْارْضِ» را مى‏شناسد

• و حضور عظیم او را مى‏فهمد دیگر تأیید زمینى‏ها دلش را نمى‏گیرد و اینها برایش حلاوتى ندارد.

• او مى‏خواهد در آسمان به عظمت یاد شود؛ «دُعِىَ فِى ملکوت السَّمواتِ عَظیماً».^[7] او تأیید خداى هستى را مى‏خواهد.

تاثیر نعم العبد برای عبد:

• و این‏جاست که نعم‏العبد، آنچنان حلاوت و مستى و نشئه‏اى مى‏آورد که هیچ تلخى و خمارى بر آن گرد نمى‏پاشد.

• و این کلام آنچنان سرشارى و سیرابى مى‏آورد که دیگر عطش و خلأیى دامن آنها را نمى‏گیرد.

 این مستى و شیرینى را کسى بیشتر احساس مى‏کند:

• که عظمت خدا را بیشتر احساس کرده است

• و حضور او را زیادتر ادراک نموده است.

علت امضای خدا در کارنامه سلیمان:

سلیمان خوب است چون «اوّاب» است. «اوّاب» با «توّاب» تفاوت دارد.

تفاوت اواب با تواب:

توبه، بازگشت از گناه است، اما «اوبه‏» بازگشت است. زنبور عسل را اوّاب مى‏گویند چون زیاد مى‏رود و باز مى‏گردد و در هر بازگشت شهدى همراه مى‏آورد و عسلى مى‏سازد. ما کوچک‏تر که بودیم، براى خرید نان و ماست، روانه‏ى بازارمان مى‏کردند. ما در راه به هر چیزى روى مى‏آوردیم؛ چرخ و فلک مى‏دیدیم، مى‏ایستادیم؛ دعوا مى‏دیدیم به دنبال ماجرا مى‏رفتیم. ما براى خرید رفته بودیم و جمعى بر سر سفره منتظرمان بودند، اما بى‏خیال به هر چیزى چشم مى‏دوختیم، به هر جمعى مى‏پیوستیم و به جاى آوردن نان و ماست بر سر سفره باید در خیابان‏ها وکوچه‏ها و کلانترى‏ها سراغمان را مى‏گرفتند و در انتظارمان مى‏نشستند.

اوّاب کسى است که:

• مى‏رود و باز مى‏گردد

• و مقهور جاذبه‏ها نمى‏شود و دل به هر کششى نمى‏دهد و چشم به هر جلوه‏اى نمى‏دوزد.

• او دنبال کارى است و در تمامى حوادث این کار را فراموش نمى‏کند و در هر برخوردى با هر گُلى شیره‏اش را مى‏مکد و حاصلش را مى‏آورد.

عبدى را خدا مى‏ستاید :که دامن او را

• خارِ حادثه‏ها

• و جاذبه‏ها نمى‏چسبد

• و کشش‏هاى زمینى او را سنگین نمى‏کند و در خود نگه نمى‏دارد؛

---

2- ارزش‏عبودیت‏

 

آنچه از خداست، (نعمت هایی که به ما داده است.)

1. معیار افتخار ما نیست

2. و ارزش آفرین نیست،

3. که داده‏هاى خدا هر چقدر بیشتر باشند، بازدهى بیشترى مى‏خواهند.

4. و این داده‏ها به شهادت سوره‏ى فجر، نه‏ اکرام‏ است و نه‏ اهانت‏، که فقط ابتلاء است.

 آنچه ما بر روى این نعمت‏ها انجام مى‏دهیم و آن سعى و عمل و عبادتى که مى‏آوریم

1. با نیتمان

2. وبا حدود و سنت خدا  

3. وبا اهمیت‏ها محاسبه مى‏شود

معیار ارزش چیزى جز عبودیت نیست. نه نعمت‏هاى خدا و نه عمل و عبادت‏ما، بل عبودیت ما ارزش آفرین است.

 هنگامه مشخص شدن عبودیت، شرک و خلوص ما:

• بلا

• و امتحان

• فتنه ها

• و کوره ها

چون عبودیت ارزش بالایی دارد:

• در شهادت به رسالت محمد (ص) عبودیت پیش از رسالت مطرح مى‏شود؛

•  انبیاء، با معیار عبودیشان از یکدیگر سبقت مى‏گیرند و به رفعت بیشتر مى‏رسند و از قرب خداوند بهره مى‏برند.

• همین حقیقت است که هدف خلقت مى‏شود، نه عبادت. «ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَالْانْسَ الَّا لِیَعْبُدُونَ»،^[1]

• همین عبودیت را مطرح مى‏کند که صراط مستقیم و نزدیک‏ترین راه تا قرب خداست.

مسیر طی شده تا عبودیت:

• خدا انسان آزاد را آفرید تا با سختى‏ها از عبودیت دیگران جدا شود

• و انسان

  • با معرفت

  • و محبت خدا، به عبودیت و اطاعت او برسد و از معبودهاى دیگر ببرد،

 

 در این حرکت انتخاب شده‏ى آزاد، این ارزش نهفته است؛ چون در خداوند نامحدود نمى‏توان هدف و غرض را مطرح کرد. او با خلقت اینها به چیزى نمى‏رسد.

 

هدف و غرض از خلقت:

• به خدا باز نمى‏گردد که او احاطه دارد و نامحدود است،

• بل به خلق باز مى‏گردد که اینها از عبودیت حق

  • بهره‏مند مى‏شوند

  • و پر مى‏شوند

  • و از دست نمى‏روند،

  • در ارتباط بادیگرانى که محتاج و محدود هستند و مثل او هستند خالى مى‏شوند و کم مى‏آورند.

هنگامى که فهمیدیم:

1. رجحان خلقت و آفرینش را

2. اینکه این  خلقت راجح، محتاج هدفى است‏

3. هدف با  ترکیب و خلقت او باید

   1. هماهنگ باشد

   2. و او را سرشار کند.

این هدف عبودیت خدامی شود که عبد در مراحل عبودیت به شئون الهى مى‏رسد و از آنچه که خدا دارد بهره‏مند مى‏گردد.

---

عبودیت‏

 

در هر حال، آن پیامى که حدّ و مرز کفر و ایمان را مشخص مى‏کند و شیطان‏ها را طرد مى‏کند این عبودیت است، نه عبادت و عمل. و براى‏

توضیح مى‏توانیم:

1- مفهوم عبودیت و عبادت‏

2- ارزش عبودیت‏

3- مراحل عبودیت‏

4- شئون عبد را با اختصار بررسى کنیم.

سوال: چگونه به ارزش و شئون عبد رسیده اند که لازم است بحث کنند؟

1- مفهوم عبودیت‏

در عبودیت سه عنصر

1. نیّت 

2. سنت

3. اهمیّت‏، نهفته است.

استنادسخن بالا:

چون‏ «لا عَمَلَ الَّا بِالنیَّةِ وَ لا نِیَّةَ الَّا بِاصابَهِ السُّنَّةِ»؛[1] عمل بدون نیت معنا ندارد و حقیقتى ندارد و نیت بدون برخوردارى از سنت و هماهنگى با احکام و آداب، تحققى ندارد.

سوال: چرا از لغت استفاده نکردند و این استناد بحث عمل است و ارتباطش با عبودیت چیست؟

مثالی برای معنای عبودیت:

• عبودیت این است که تو همچون مرده در برابر غسال هیچ حرکتى از خودت نداشته باشى

حقیقت نیت که عنصر اول عبودیت است:

• هیچ انگیزه‏اى جز از ناحیه‏ى امر و تکلیف نداشته باشى؛

• در نتیجه به اندازه‏اى حرکت مى‏کنى که تو را وادار کرده باشند و دستور داده باشند. و این حقیقت نیت است.

نیت‏ها مراحلى دارند [2]

گاهى فرار از آتش است

 گاهى عشق به بهشت است

 گاهى قرب و رضوان او.

علامت نداشتن نیت:

اگر او را به خاطر خودش مى‏خواستیم، به خاطر مطلوب‏ها و خواسته‏هاى دیگر از او

• خسته نمى‏شدیم

• و بر او نمى‏شوریدیم.

به خاطر یک اتاق (بدون امر و تکلیف)در صف ایستاده‏ایم

و دوستى و دشمنى ما از همین رشته مى‏جنبد.

اگر مى‏بینى که بهشت و حور در ما انگیزه‏اى نمى‏سازند،

• این به خاطر فراغت و گذشت ما نیست،

• این به خاطر جهل

• و نچشیدن‏ ماست.

رشد و انحطاط نیت ها به اندازه:

• معرفت 

• و بینش

نیت تنها کافی نیست. و باید با سنت هماهنگ باشد.

عنصر دوم سنت:

حرکت باید مطابق :

• آداب

• و احکام

• و سنتى باشد که او گذاشته.

ناهماهنگى‏ها (نیت و سنت)

• از نیات شیطانى است

• که رخت خدایى بر تن کرده‏اند.

عنصر سوم اهمیت:

عنصر سوم از آن‏جا مطرح مى‏شود که

• گاهى میان احکام تزاحم رخ مى‏دهد

• و امکان جمع باقى نمى‏ماند.

باید اهمیت‏ها را در نظر گرفت؛

چون امر خدا به آن عملى تعلق خواهد گرفت

• که از مصلحت بیشتر

• و اهمیت زیادترى برخوردار باشد.

 

ممکن است عملی نتواند سیر روحى و قرب معنوى را به شخص ارزانى دارد؛

چون قرب خدا در گرو

1. اطاعت اوست

2. و اطاعت او متوقف بر امر اوست

3. و امر او در هنگام تزاحم فقط به اهمیت‏ها تعلق خواهد گرفت.

نتیجه: کسى که این اهمیت را نیاورد، عبد نیست، هر چند شکل عمل را آورده باشد و عبادت را تحقق داده باشد.

 

آن‏جا که شکل عمل از نیت الهى برخوردار نباشد، آن عمل عبادت هم نیست؛ میوه‏ى گندیده‏اى است و از درون خالى است. بر اساس همین نکته است که

باید:

• از عبودیت به عبادت 

• و از صراط به سبیل رسید

• پس از درک حقیقت به شریعت و طریقت و به احکام و آداب همت گماشت.

سوال: می توان گفت که صراط عبودیت است و سبیل عبادت؟؟؟حقیقت با عبودیت یکی است؟

آنها که در مقام تربیت، افراد را

• با اذکار

• و یا اعمال خاصى ریاضت مى‏دهند و تمرین مى‏دهند؛

مثل کسانى هستند که درخت را از ریشه بریده‏اند و بر آن شاخ و برگ آویخته‏اند به امید این‏که این شاخه‏ها به ریشه‏هاى مرده کمک کند.

آنچه از ما مى‏خواهند:

• عمل نیست

• و حتى عمل مطابق سنت نیست،

• که نیت و سنت و اهمیت این هر سه مطرح هستند.

معنای عبودیت:

• این‏که تو از خودت خط نمى‏گیرى

• و فقط به امر خدا و دستور او حرکت مى‏کنى

• و به اندازه‏ى تحریک او اقدام مى‏نمایى، نه زیادتر و نه کمتر. این، عبودیت است

نتیجه:

و این حقیقت را ازطریق عمل و عبادت نمى‏توان تحصیل کرد، که شیطان دام‏هایى دارد و براى یک دسته از دام عبادت کار مى‏کشد و آنها را صید مى‏کند. و آنها مفتون شده و در فتنه گرفتار گردیده‏اند و خیال مى‏کنند رسیده‏اند. و قدرت‏ها و تسخیرها را دلیل مى‏آورند که آتش برمى‏دارند و از ما فى‏الضمیر خبر مى‏دهند. و از این قبیل قدرت‏ها که هست ولى دلیل حقانیت نیست.

افراد مختلف از جوکى و بودایى و مسیحى و زرتشتى، با این ریاضت‏ها به این قدرت‏ها رسیده‏اند. آیا اینها دلیل حقانیت همه‏ى آنهاست؟

راستى‏ فتنه‏ها آن قدر هستند که‏ واقف و سالک و زاهد و عابد را در خود بگیرند، مگر آن‏که به عبودیت روى بیاوریم و در حصن توحید و در قلعه‏ى ولایت خدا پناه بگیریم و در هر گام از نیت و انگیزه و از سنت و شکل عمل و از اهمیت‏ها در هنگام تزاحم کمک بگیریم.

سوال:ارتباط عبودیت و حصن توحید و قلعه ولایت؟

 

 

---

اما کافرها:

1.      چگونه باید برخورد داشت؟

2.      آیا می توان با آنها به توافق رسید؟

3.      می توان از آنها دوست گرفت؟

4.      می توان با آنها زد و بند کرد؟

5.      پیمان ها چه وقت بسته می شوند و چه وقت شکسته می شوند؟

6.      آیا با تمامی کفار در یک زمان یک نوع برخود باید داشت؟

7.      یا آنها هم مراتبی دارند؟

نکته در بحث و برخورد با کافران حساس تر است. زیرا:

a)      طرف دشمن است

b)     افراط و و تفریط، عکس العمل ناهنجار تری دارد

c)      سایه رافت و رحمت پناهی ندارد که تیغه­ی:

                                                              i.       اعتقاد

                                                           ii.       و مرز فکر

                                                         iii.       وطرح

                                                         iv.       وعمل، فاصل است.

d)     اینها یک جور فکر نمی کنند

e)      یک نقشه ندارند

f)        پس کارهاشان یکی نیست

گذشت و صفایی نیست. حتی اگر ادعایش را داشته باشند.

---

قول لین و ارشاد مراحلی دارد.

a.      در نهایت خط

b.      و پس از لجاج

          دیگر جای تعرف نیست که قرآن هم تعارف ندارد.

a.      کمثل الکلب

b.      کمثل الحمار

c.       کانهم حمر مستنفره

d.      فمن اعتدی علیکم فاعتدوا علیه

e.      لا یحب الله الجهر بالسوء من القول الا من ظلم

برخوردهای بدون تعارف معصومین:

a.      رسول جواب سلام نمی دهد

b.      امام صادق در به روی عنوان بصری باز نمی کند

c.       امام هشتم مدتی عده ای از شیعیان را نمی پذیرد و تا بر گناه خویش نمی شورند و استغفار نمی کنند، محبت و نرمش نشان نمی دهد.

خلاصه، دربرخوردهاداستان به این سادگی نیست که:

a.      به تقلید

b.      یا به استناد یک دلیل و بدون توجه به

                                                              i.        شرایط

                                                           ii.       و ادله دیگر

با هوای دلت اندازه بگیری و اندازه ها را در نظر نیاوری که قد جعل الله لکل شیء قدرا.

اندازه ها در برخوردها:

a.      در برابر بی خبری ها، تکلیف هدایت و روشنگری هست.

b.      در برابر مومن سست عنصر و غیر مهاجر تکلیف

1.      نصر و

2.      نصیحت است

3.      با نرمش او را راه انداخت

c.       در برابر مومن غافل، تکلیف:تذکر و یا آوری است.

d.      در برابر فاسق، تکلیف:

1.      امر و نهی

2.      توجه به مراحل است.

e.      در برابر مومن ظالم و یاغی، تکلیف: قتال و کشتن است.

f.        در برابر مومن طالب و مهاجر تکلیف:

1.      اخوت

2.      فنا

3.      صفا است.

خلاصه:

·        هر مرحله از اسلام و ایمان و تقوی و احسان که تو برای خودت قائل هستی و ادعایش را داری و یا طرف تو برا خودش قائل است و ادعایش را دارد برای تو تکلیف جدید می آورد.

·        آن جا که نمی دانی، نمی توانی به دنبال جهل خودت سینه بزنی که لا تقف ما لیس لک علم و قف عند الشبهه و فاحتط لدینک داری.

به هر حال باید:

a.      دنبال دلیل و

b.      اصل باشی

c.       و گذشته از علم به حکم و شرایط و مراتب آن،

d.      توجه به موضع هم داشته باش.

e.      دعا کنی و از خدا بخواهی

                                                              i.       که تو را به آنچه صلاح تو و

                                                           ii.       صلاح دوست توست راهنما باشد.

                                                         iii.       حتی اگر پس از هدایت ماندی تو را از عقب سوق بدهد و پیش بیاورد.

پس از تمامی اینها مواظب باشی که در هنگام عمل:

a)      انتقام

b)     غضب

c)      عکس العملها، تو را مهار نکند

d)     وشیطان لجام تو را به دست نگیرد.که شیطان ها در کمین ارزشها هستند. هر کار به اندازه ارزشی که دارد، دقت می خواهد.

که  تمامی حالت ها و عمل های تو باید

a.      از رافت

b.      ومحبت

مایه بگیرد نه از

a)      انتقام

b)     و غضب

شیطان ها در کمین ارزشها هستند. هر کار به اندازه ارزشی که دارد، دقت می خواهد.  

مباداکه به خاطر

a.      سختی ها

b.      و اشکالها

عقب بکشی که باز در دامشان افتاده ای

باید با این همه

a.      دقت

b.      وتوجه

c.       واستعانت

رفت که ماندن هم برادر بد رفتن است.

که

a.      ماندن

b.      وبد رفتن

هر دو از دام های شیطان هستند.

اینها در مورد مسلم و مومن بود.

---

بسم الله الرحمن الرحیم

برخوردها:

بازار برخوردها بازار:

1.      شلوغی است.

2.      هرکس دکانی بازکرده و متاعی را جار می زند

3.      تقلید و حتی استنادهای سطحی سخت گمراه کننده است.

4.      برخوردها سخت آشفته است

A.     یکی در میان بی خبرهادر خانه نشسته و عالم را همچون کعبه می داند که باید به سراغش بیایند

B.      دیگری راه افتاده که از کافرها هم دست نمی کشدو طبیب دوار بطبه می خواند

C.      یکی در اولین برخورد از کفش و کلاه و ساعت و انگشتر طرف نمی گذردو می خواهد به او وسعتی بدهد

D.     دیگری از یک دنیا امکانات صرف نظر می کند و باتمام گرفتارهایی که می شناسد می گوید: تکلیفی ندارم

نکته این جاست که هر یک از اینها برای کار و برخورد خود مستندی می آورند.

a)      یکی عالم را همچون کعبه می داند که باید به سراغش بیایند

b)     طبیب دوار بطبه

c)      کمال ایمان و تشیع در برداشت از کیسه یکدیگر

اینجا انسان می ماند که:

a)      آیا مستندها نادرست است

b)     یا این استنادها نابجاست و مراتب و شرایط د رکار است؟پ

درشرایط و مراتب استناد باید همچون رسول بود

a)      در برابر بی خبر همچون رسول بایستی راه افتاد و چراغ هدایت را بر سرراه گذاشت

b)     در برابرآگاه به اصول و ریشه ها، دیگر تکلیف اوست که از کوفه تامدینه رکاب بزند.

تحلیل استناد و مراتب و شرایط آن:

A.     چون کسی که خدا راشناخت و حکومت او را پذیرفت باید به دنبال حکمش و سختی ها را تحمل کند و که طلب العلم فریضه.

B.      اما بی خبر و یا مستضعفی که در باطل خود غرق است چگونه می داند که کعبه کجاست و باید به دنبال آن بود؟

تفاوت رسول و امام در برخودها:

a)      اگر رسول به سراغ مردم می آید به خاطر این است که که بایدآگاه کند

b)     اگر معصوم در کنار می نشیند به خاطر این است که پس از

                                i.             آگاهی و

                             ii.             تثبیت ریشه ها،

آنها باید سراغ او را بگیرند.

C.      اگر در روایتی که اجازه می دهد که از بیت صدیق خود بردارید، پس از طی مراحل ایمان و اخوت است.

                                i.             مادامی که اسلام به ایمان نرسد

                             ii.             و ایمان با هجرت همراه نشود

                           iii.             آنها که هجرت نکردند ولایتی ندارند.

در برخورد با برادر مسلمان حتی از یک حبه گندم نمی توانی بدون اجازه برداشت کنی.

ملاک برخورد:

                                            i.             میزان و معیار خودت نیستی

                                         ii.             بلکه باید ظرف او را بسنجی و او را در نظر بگیری

اما در مرحله برادری

                                                        i.             و ادعای اخوت

                                                     ii.             و در کلاس ایمان

                                                   iii.             وتشیع

درس همان است که گفته اند.

نتیجه:

پس این طور نیست که بتوان بدون اجازه در هرکجا بنشینی و این طور نیست که بدون اجازه نتوانی از دارایی برادرت برداری و یا بخوری، که در هر مرحله تکلیفی هست و در هر مرتبه درسی. گر حفظ مراتب نکنی زندیقی.

 

---

خصلت های کفر:

سوالات: تفاوت خصلت های کفربا ریشه ها و اثار کفر چیست؟ارتباط خصلت با دو تیتر قبلی (شکل ها و اثار)چیست؟

مثلا می فرمایند خصلت ایمان رویش است و فلاح، این ادبیات تفاوتش با آثار و نتیجه چیست که بگوییم اثار ایمان رویش است و فلاح .

یا تفاوت ریشه با خصلت: ایا می توان گفت که مثلا تحجر و رکود ریشه اش خود پرستی است؟ ایا منظور همین است؟

روش :

مرحوم صفایی از سوره شمس ولیل این بحث را شروع می کنند.سوال این است که:چرا از این دو سوره استفاده می کنند و چگونه به این دو سوره رسیدند؟

این دو سوره برخورد انسانها را در شرایط مساوی بیان می کنند. شرایط مساوی است اما نتیجه متفاوت و این نشان از این است که هر کدام خصلتهایی متفاوت دارند که آنها نیز بر اساس انتخابشان در شرایط یکسان به وجود می آید.

بیانات مرحوم صفایی:

مومن و کافر، هر دو شرایط رویش را دارند . با استفاده از حدیث ذیل این سوره شرایط رویش را رسول و ولی می گیرند.[1]

توضیحی مختصر از سوره شمس را بیان می کنند.

این هردو،

1.      خورشید و نور آن و ماه همراه آن

2.      روز و شب

3.      اسمان و زمین دارند

و از

1.      تسویه نیروها برخوردارند.

2.      و خوبی ها و بدی ها را یافته اند. الهمها فجورها و تقواها

اما یکی به

1.      زراعت برخاسته و بذر وجودش را رویانده (قد افلح من زکاها)

2.      و دیگری

1.      در سطح ایستاده و ریشه ها را بریده و از نور جدا شده و به رکود و تحجر رسیده.[2]

2.      در را برروی خود بسته اند .

3.      و به آنچه دارند دلخوش شده اند.

اما تفاوت در خصلتها:

a.      خصلت ایمان، رویش است و فلاح

b.      خصلت کفر

                                                       I.             رکود است

                                                     II.             و تحجر

و در نتیجه:

1.      عناد

2.      جدال

3.      تکذیب

4.      عتو و سرکشی .

    ***

اینها: (توضیح رکود و تحجر)

1.      به دنبال چیزی نیستندو جز همین که دارند نمی خواهند و در نتیجه محافظه کارند و طالب وضع موجود، و در هراس از هر موج و ندا.

2.      اینها مرده اند و دیگر از انذارها و آگاهی ها به حذر به عمل و به قرب نمی رسند. چون آگاهی ها تنها در زنده ها موثر است.که اینها خود را دفن کرده اند و از تشییع جنازه خود بازگشته ان، در نتیجه چیزی نمی شنوند

3.      اینها پای نعمت های خدا را برییده اند و آن را عقر کرده اند.چون نمی خواهند که به جایی بروند و از نعمت ها مرکبی بسازند و غذایی و قوتی بردارند.

توضیح عناد:

کسی که خصلت سنگ و قساوت را دارد، ناچار در برابر هر دعوتی می ایستد و درآنچه دارد دست نمی برد.

      این عناد تا آن جا می رسد که:

1.      هر آیه ای را ندیده می گیرند

2.      به دنبال هوس ها می دوند

3.      که در قوم فرعون در برابر ایات نه گانه موسی نرم نشدند

4.      مثل قوم بنی اسرائیل، با آن که صدای خدا را می شنیدند و رزق خدا را، من و سلوی را می خوردندو... به دنبال بت ها می گشتند و از موسی می خواستند که اجعل لنا الها کما لهم آلهه

5.      بالاتر از اینها ابوجهل که حتی هنگام مرگ هم بازنگشت

و این عناد به :

1.      لجاجت می انجامد. و برای آیه هایی که خود خواسته اند حسابی باز نمی کنندو

2.      آخر سر به سحر و جادو

3.      یا توجیه های شرقی و غربی چنگ می زنند

اینها خصلتهای کفر هستند که

1.      از انتخاب انسان

2.      و از خواست او منشا می گیرند.

نگاه کلی به انسان را دوباره مطرح می کنند.

بارها مطرح شده خصلتهایی به نام خصلت های طبقاتی و یا روانی را نمی توان پذیرفت که تمامی خصلتها در:

·         انتخاب انسان.

·         انتخاب انسان هم در ترکیب خاص و جامع او ریشه دارد.

جایگاه خصلت های روانی و طبقاتی:

در این ترکیب جبر طبقاتی و تاریخی تنها یک رشته از جبرهای متعدد انسانی است که در برآیند جبرها به آزادی می رسد و با آزادی به انتخاب هر گونه خصلت و عملی .

جمع بندی:

مقایسه ایمان و کفر:

در برابر این تحجر و عناد و لجاج و تکذیب و سرکشی،

رویش ، طلب، و تسلیم و تصدیق و خشوع و لرزش دل ها و پوست هاست

اینها خصلت های ایمان است که در این حد خلاصه نمی شوند که در هر مرحله ا زرویش انسان برگ و بار جدیدی خواهد بود و مدام بار خواهند اورد.

و جالب این که همیشه برای انسان امکان تبدیل هست و می تواند حتی بدی ها را به خوبی ها برگرداند که در ترکیب معرفت و محبت خدا این همه تبدیل نهفته است.

 

 

---

شکلهای کفر

ارتباط شکلهای کفر با ریشه های کفر:

ریشه های کفر چون متنوع بودند بنابراین انواع و شکلهای کفر متعدد هستند و بعد از ریشه های کفر باید از انواع و شکلهای آن صحبت به میان آورد. این ریشه های محکم میوه های زیادی خواهند آورد که کفر در برابر ایمان است.

بیان می کنند که کفر در برابر ایمان است پس شکلهای کفر نیز مثل ایمان خواهد بود.

سیر شکلهای کفر:

کفر به انسان ، کفر به خدا، کفر به لقای او، کفر به روز دیگر، کفر به وحی، کفر به وحی، کفر به غیب، کفر به آیات

سپس مثال زیبایی برای کفر به ّآیات بیان می کنند و بعد از آن بیشتر توضیحشان روی کفر به آیات است.

زمانی که انسان کافر می شود هستی برای او غایت است نه آیت ونشانه خدا

زمانی که ذهنیت انسان متفاوت شد زاویه دید او به خودش و هستی متفاوت می شود.

زمانی که انسان استعدادهای عظیم خود را با ادراکات بلاواسطه اش توجه کرد، حضور خدا و استمرار وجود خودش و ضرورت دیدار و لقای خدا خواهد رسید و با این ذهنیت زاویه دید او به زیبایی و حق و اجل هستی متفاوت می شود.

حضرت رسول می آید تا انسانی که ذهنیتش فقط به همین دنیاست را تذکر دهد و راه بی نهایت اورا به او متذکر شود و انسان در برابر این تذکر چشم پوشی می کند و با کفر به لقای پروردگار، به اینجا می رسد که  نعمت های خدا را نیز تبدیل می کنند.

آثا کفر:

بعد از شکها بیان کردن آثار طبیعی است که شکلهای کفر موجب اثاری در فرد و ارتباطاتش می شود.

هنگامی که انسان به نور پشت می کند و جهت و هدف را از دست می دهد، ....

نکته روشی : اینجا مرحوم صفایی به عبارتی دیگر کفر را بیان میکنند که با آن آثار کفر را به خوبی انسان همراه او با تحلیلهایشان می رسد. این بیان عبارتهای مختلف در جایگاههای متفاوت از کفر به نظر می رسد به خاطر این است که کاملا کفر را با ابعاد و جوانب مختلف و ارتباطش با ایمان را فهمیده اند و به همین خاطر می توانند به بیانهای مختلف مطلبی که در ذهن دارند را به خواننده منتقل کنند

 

آیات:

سپس ایاتی که به نظر ایشان اثرکفر است را به همدیگر مرتبط می کنند.

سوال: آیا در این قسمتهایی که می خواهیم یک نوع دسته بندی ارایه دهیم علاوه بر تحلیل وجودی و سیر شکل گیری اش در وجود انسان که جلسه قبل مطرح شد می توان معیار سیر نزول را نیز بیان کرد. به این معنا که بگوییم این آیات سیر نزولش کدام بوده است و بر اساس همان تحلیل کنیم؟

تحلیل سیر طبیعی آثار کفر :

سپس تحلیل طبیعی از حیرت و شکست خوردن را مطرح می کنند:

انسان ضعیف است تکیه گاهی می خواهد اگر به موجودی متغیر تکیه دهد دچار سرگردانی و حیرت می شود و شکست خوردنش موجب این شکستن خود او می شود.

بعد تحلیل خستگی است:

او از دنیا طالب لذت است اما قدر او و نقش او با ساخت خود او و دنیا سازگار نیست و میوه لذت هیچ زمانی از این دنیا چیده نمی شود. بنابراین با تنوع و سرگرمی نمی تواند لذت و عیش و نوش را بپروراند اینجاست که در اوج لذت، خود آگاهی و فکر انسان، رنج فردا را دارد و ترس جدایی و عذاب و رنج از دست دادن را.

آثار قطعی کفر:

آثار قطعی کفر را دسته بندی م یکنند و سپس بیان علامت کفر در وجود خودمان را بیان می کنند. ما مى‏توانیم از مقدار حیرت و دلتنگى و از مقدار درد و رنجمان و عذابمان به مقدار کفرمان برسیم که ما به اندازه‏ى رنجمان کافریم و به اندازه‏ى کفرمان در عذابیم .

ارتباط آثار با هم:

سپس ارتباط آثار با هم را توضیح می دهند.

---

نتیجه مباحثه: کاظمی و مهدوی

آیه اول:

سه احتمال وجود دارد: 1-ریشه (در عزت و شقاق بودند.)، 2-پیامد،و(در عزت و شقاق هستند) 3-مقارنت کفر و شقاق و عزت

قرینه بر احتمال اول وجود دارد. چرا که فضای آیه نسبت به آیه قبل بیان علت کفر است که قرآن را نپذیرفتند.

ایه دوم:

سوال: ظلم و علو علت کفر خاصی است؟(یعنی جحد در حالی که به سختی به یقین رسیده بودند)آیا همه اقسام کفر را شامل می شود؟

ایه سوم:

آیات روشنی را نشان می دهد و به طور طبیعی باید ایمان می آوردند ولی کافر می شوند و سوال ایجاد می شود که چرا کافر شدند و در مقابل آیات روشنی که مطرح شده ایمان نمی آورندو ان الکافرون الا فی غرور بیان علت می باشد و جواب سوال از علت کفرشان.

ایه چهارم:

 

ایه پنجم:

از ایحسب می توان کفر را فهمید. چرا که آنها با اینکه نشانه هایی را دیده و فهمیده بودند باز فکر می کردند که قیامتی به پا نمی شود و مشکلشان در نفهمیدن وندیدن نبود بلکه در این بود که انسان می خواهد جلویش باز باشد.

فجر: شکاف وسیع است که می خواهد جلویش باز باشد و راحت گام بردارد.

نکته و سوال: اینجا  بهتر است رهایی به عنوان ریشه باشد مگر اینکه بگوییم رهایی هم به راحت طلبی بر می گردد.

ایه هشتم:

آیه اشتباه است و صحیحش این است ما یکفر بها الاالفاسقون.

ایه نهم:

الَّذِینَ ءَاتَیْنَاهُمُ الْکِتَابَ یَتْلُونَهُ حَقَّ تِلَاوَتِهِ أُوْلَئکَ یُؤْمِنُونَ بِهِ وَ مَن یَکْفُرْ بِهِ فَأُوْلَئکَ هُمُ الخَْاسِرُونَ(121)

سوال: این آیه بیشتر به نتیجه کفر اشاره دارد تا ریشه کفر؟

ایه دهم:

بِئْسَمَا اشْترََوْاْ بِهِ أَنفُسَهُمْ أَن یَکْفُرُواْ بِمَا أَنزَلَ اللَّهُ بَغْیًا أَن یُنزَِّلَ اللَّهُ مِن فَضْلِهِ عَلىَ‏ مَن یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ فَبَاءُو بِغَضَبٍ عَلىَ‏ غَضَبٍ وَ لِلْکَافِرِینَ عَذَابٌ مُّهِینٌ(90)

ترجمه:بد چیزى است آنچه خود را به آن فروختند که از روى حسد به آنچه خدا نازل کرده کفر مى‏ورزند، [و معترضانه مى‏گویند:] چرا خدا از فضل و احسانش به هر کس از بندگانش که بخواهد [کتاب آسمانى‏] نازل مى‏کند، پس آنان به خشمى بر روى خشمى سزاوار شدند. و براى کافران عذابى خوار کننده است. (90)

سوال:  چگونه ریشه کفر خودفروشی است در حالیکه آیه، ریشه کفر را بغی می داند.

آیه یازدهم:

برای چه چیزی کافر شده؟ برای بهره بردنش. باء سببیت.

ایه دوازدهم:

تکذیب آیات کفر است و کسانی که فسق و بدی انجام دادند به اینجا رسیدند.

ایه سیزدهم:

تقلید است.

آیه چهاردهم:

 

---